Năm 2016 là năm có những chuyện bầu cử sôi nổi. Dĩ nhiên chức vụ lớn nhất sẽ là tổng thống. Nhưng vì là năm bầu cử tổng thống, số cử tri tham gia bỏ phiếu sẽ đông hơn những năm bầu cử giữa nhiệm kỳ tổng thống cho nên sẽ có ảnh hưởng nhiều trực tiếp hay gián tiếp đến các cuộc bầu cử ở cấp địa phương. Tại riêng quận Cam vùng Nam California, nơi có cộng đồng người Mỹ gốc Việt lớn nhất tại hải ngoại, sẽ có nhiều cuộc bầu cử vào các chức vụ có liên hệ đến sinh hoạt cư dân Việt. Trong dịp đầu năm, người viết xin lướt qua tình hình bầu cử các chức vụ sẽ xảy ra sôi nổi tại quận
Đảng Cộng Hòa vẫn nắm ưu thế chính trị tại Quận Cam
Mặc dù suốt hơn hai thập niên qua, đảng Cộng Hòa bị ghi nhận có sự sút giảm trong vấn đề ghi danh cử tri cho đảng nhưng đảng này vẫn nắm quyền chính trị áp đảo tại quận
Hai năm trước, mùa bầu cử 2014, đảng Cộng Hòa tại quận
Quận Cam vẫn có khuynh hướng chính trị bảo thủ. Cho dù các cộng đồng di dân như gốc Việt, gốc Hàn, gốc Hoa, hay gốc La Tinh đang phát triển dân số nhanh chóng. Nhưng cư dân vẫn chịu ảnh hưởng các quan điểm bảo thủ của truyền thống chính trị quận
Năm 2016 nhìn chung, có lẽ đảng Cộng Hòa vẫn tiếp tục nắm ưu thế chính trị tại quận
Cử tri gốc Việt không còn mặn mòi với Đảng Cộng Hòa
Nhưng cử tri ghi danh với đảng Cộng Hòa tại quận
Vào mùa hè năm 2014, cá nhân người viết, trong một công việc là điều hành một chiến dịch ghi danh cử tri cho tiểu bang
Gần đây, đảng Cộng Hòa quận
Từ sau khi thời của Trần Thái Văn lãnh đạo thế lực chính trị (thường bị tố là "mafia chính trị cộng đồng"), thì không còn viên chức dân cử gốc Việt nào cố gắng vận động cho mục tiêu ghi danh cử với đảng Cộng Hòa nữa. Cho nên, đảng Cộng Hòa thực sự không còn ảnh hưởng mạnh mẽ với cộng đồng cử tri người Mỹ gốc Việt như hơn hai thập niên trước nữa. Cử tri gốc Việt bỏ phiếu cho các ứng cử viên gốc Việt hay các viên chức dân cử đương nhiệm gốc Việt, dù thuộc đảng Cộng Hòa, cũng không đồng nghĩa là họ ủng hộ đảng Cộng Hòa. Chưa chắc họ sẽ bỏ phiếu cho ứng cử viên khác của đảng Cộng Hòa, kể cả chức vụ tổng thống hay nghị sĩ, dân biểu cấp liên bang. Những nhà dân cử gốc Việt hiện nay cũng không hẳn có ảnh hưởng để lôi kéo phiếu cử tri gốc Việt bỏ phiếu cho đảng.
Nhưng chính tinh thần bỏ phiếu độc lập này, là điều hoàn toàn tốt có lợi cho cộng đồng. Không ngã nghiêng theo đảng nào, sẽ giúp cộng đồng gốc Việt một sức mạnh chính trị thu hút nhiều hơn với các đảng và các ứng cử viên.
Đảng Dân Chủ và cơ hội năm 2016
Không có gì ngạc nhiên khi các nhà lãnh đạo đảng Dân Chủ đang kỳ vọng vào năm 2016 là một năm đầy cơ hội, nhiều triển vọng giành lại quyền kiểm soát chính trị tại quốc hội liên bang, cũng như sẽ tiếp tục làm chủ Tòa Bạch Ốc. Đây là một năm đầy cơ hội tốt của đảng Dân Chủ. Cử tri đảng Dân Chủ tại quận Cam mỗi ngày một tăng nhanh, chỉ có điều là tuy vậy đảng này vẫn chưa lấy được quyền kiểm soát chính trị tại quận Cam.
Để có thể giành lấy quyền chính trị đa số tại quận
Đối với khối cử tri gốc Việt, tuy giới trẻ nghiêng về đảng Dân Chủ, nhưng đảng này vẫn không có nhiều nỗ lực để vận động ghi danh các cử tri gốc Việt. Sự thiếu vắng các viên chức dân cử gốc Việt từ đảng Dân Chủ không giúp thuận lợi cho đảng này. May mắn là cử tri gốc Việt vẫn sẵn sàng chọn bỏ phiếu theo ứng cử viên hơn là theo đảng phái, khi trong quá khứ đã chứng minh cử tri gốc Việt sẵn sàng ủng hộ những vị đảng Dân Chủ như Loretta Sanchez, Lou Correa, Alan Lowenthal...
Các cuộc tranh cử đáng chú ý
Chúng ta chú ý đến những cuộc bầu cử tại quận
Bầu Cử Sơ Bộ Tổng Thống - Quận Cam sẽ bày tỏ rỏ rệt hơn trong quan điểm chính trị của cử tri đảng Cộng Hòa, khi tháng 6 này họ quá khắc nghiệt với người tỵ nạn, quá hung hăng với vấn đề di dân bất hợp pháp? Hay sẽ chọn những người có khuynh hướng trung dung ôn hòa như Jeb Bush? Hay cho một người trẻ hơn, không quá cực đoan mà cũng không cấp tiến như Marco Rubio? Điều chắc chắn là cử tri đảng Cộng Hòa quận
Phía bên đảng Dân Chủ, có thể Hillary Clinton sẽ thắng tại quận Cam, cho dù cử tri da trắng đảng Dân Chủ ưa thích ông Bernie Sanders nhiều hơn.
Thượng Nghị Sĩ Liên Bang - Quận Cam chắn sẽ bỏ phiếu cho bà dân biểu liên bang Loretta Sanchez áp đảo bà bộ trưởng tư pháp tiểu bang Kamala Harris. Bà Sanchez sẽ được phiếu của cử tri gốc La Tinh, cử tri gốc Việt, cử tri Cộng Hòa da trắng có tinh thần bảo thủ ôn hòa hơn. Những khối cử tri này đủ tạo một chiến thắng đa số tại quận
Dân Biểu Liên Bang địa hạt 46 - Đảng Dân Chủ chắc chắn sẽ tiếp tục giữ ghế dân biểu liên bang địa hạt 46, cho dù bà Loretta Sanchez bỏ ghế này. Cả ba ứng cử viên hiện tại: cựu thượng nghị sĩ tiểu bang Lou Correa, cựu thượng nghị sĩ Joe Dunn, và thị trưởng Garden Grove Bảo Nguyễn đều là đảng Dân Chủ. Chắc chắn sẽ là một trong ba vị này thắng, bất kể đảng Cộng Hòa có ứng cử viên nào tham gia hay không. Nghị viên thành phố Anaheim Jordan Brandman đã bỏ cuộc. Bầu cử sơ bộ tháng 6 này sẽ chọn ra 2 vị có số phiếu cao nhất vào vòng chung kết khi bầu tổng tuyễn cử vào tháng 11.
Điều mà một số nhà chính trị đang ngờ vực, là có thể bà Loretta Sanchez rút lui ý định tranh cử thượng nghị sĩ liên bang vào phút chót khi thấy tình hình gây quỹ tài chính và cơ hội chiến thắng không sáng sủa, rồi quay trở về giữ ghế dân biểu liên bang cho chắc ăn. Lúc đó, nhiều cuộc tranh cử khác và bức tranh chính trị tại quận
Thượng Nghị Sĩ Tiểu Bang địa hạt 29 - Thượng nghị sĩ đương nhiệm Bob Huff sẽ mãn nhiệm và không thể tái tranh cử lần nữa. Địa hạt này bao gồm thành phố Diamond Bar và khu vực phía bắc quận Cam ráp gianh với quận hạt Los Angeles, nhưng có đến 71% cử tri địa hạt này nằm trong vùng quận Cam. Cử tri Mỹ gốc Hoa và gốc Hàn Quốc khá đông, cho nên hai ứng cử viên chính thức hiện nay là người gốc Á Châu. Vị cựu thị trưởng thành phố
Dân Biểu Tiểu Bang địa hạt 65 - Cựu dân biểu tiểu bang Sharon Quirk-Silva sau khi bị mất ghế năm 2014, nhất định lấy lại ghế này trong năm 2016. Cho nên lần nữa, bà sẽ tranh với dân biểu đương nhiệm Young Kim, người gốc Hàn Quốc. Tuy rằng bà Young Kim đã thắng vẻ vang trong năm 2014, nhưng năm đó cử tri dân chủ không đi bỏ phiếu nhiều, đồng thời bà Quirk-Silva tự tin vào kinh nghiệm đã có lần lật đổ người đương nhiệm hồi năm 2012, cũng là năm có sự kiện bầu cử tổng thống và cử tri Dân Chủ đi bỏ phiếu đông hơn. Địa hạt này có số cử tri Dân Chủ và Cộng Hòa gần như ngang nhau. Đảng Cộng Hòa cũng sẽ bỏ rất nhiều tiền để giúp bà Young Kim giữ ghế này. Bà Kim là cựu phụ tá của dân biểu liên bang Ed Royce, một nhân vật có quyền lực chính trị đáng kể tại quốc hội và với đảng CH tại quận Cam, quan hệ với các đại gia đảng Cộng Hòa rất rộng.
Dân Biểu Tiểu Bang địa hạt 55 - Địa hạt này do bà dân biểu Ling Ling Chang đương nhiệm, nhưng sẽ bỏ để tranh cử ghế nghị sĩ tiểu bang. Địa hạt này cũng giống như địa hạt thượng nghị sĩ tiểu bang 29 mà bà Ling Ling Chang ứng cử, bao gồm các thành phố thuộc 3 quận hạt
Giám Sát Viên Quận Cam Địa Hạt 1 - Giám sát viên Andrew Đỗ đương nhiệm, nên có nhiều ưu thế để giữ lại ghế này. Chức vụ này sẽ bầu cử vào tháng 6, cho nhiệm kỳ trọn 4 năm. Địa hạt có nhiều cử tri gốc Việt, cho nên trừ phi có ứng cử viên gốc Việt nào nặng ký tham gia tranh cử, chứ ông Andrew Đỗ có hy vọng tiếp tục. Điều thú vị chỉ xảy ra nếu trường hợp bà Loretta Sanchez đổi ý không tranh cử thượng nghị sĩ liên bang mà quay trở về ghế dân biểu liên bang của mình vào giờ chót, nên ông Lou Correa cũng mất đi cơ hội ở ghế dân biểu liên bang. Lúc đó có thể ông Lou Correa lại tranh cử với Andrew Đỗ lần nữa, thì có phần gay cấn hơn. Vì là năm bầu cử tổng thống nên lực lượng cử tri gốc La Tinh và cử tri đảng Dân Chủ sẽ đi bỏ phiếu đông hơn lần bầu cử đặc biệt hồi tháng Giêng năm ngoái. Lần đó, Lou Correa chỉ thua có vài chục phiếu, nhưng lần này có nhiều cơ hội. Trong bối cảnh mới này, có thể có thêm Bảo Nguyễn sẽ ra tranh cử vì không còn cơ hội cho chức dân biểu liên bang.
Andrew Đỗ dựa vào lực lượng cử tri gốc Việt, nên đứng ra bảo trợ việc tổ chức hội chợ Tết 2016 tại Miles Square Park giúp tổ chức Cộng Đồng Việt Nam Nam California làm hội chợ vô cửa miễn phí, lợi dụng một cơ hội tốt đông dân để vận động cho sự tái tranh cử của mình. Ngoài ra Andrew Đỗ cũng tạo được nhiều quan hệ tốt với các viên chức dân cử thành phố gốc Việt trong đảng Cộng Hòa, hy vọng họ không ra tranh cử đối chọi ông trong năm 2016 này.
Thị Trưởng và Hội Đồng Thành Phố Garden Grove - Bắt đầu từ năm 2016 này, hội đồng thành phố Garden Grove sẽ bầu cử 5 ghế nghị viên chia theo 5 khu vực thành phố. Như thế, mỗi nghị viên chỉ cần lo vận động trong khu vực địa bàn mình ứng cử. Chưa rõ địa hình các địa bàn này như thế nào. Nhưng nghị viên gốc Việt có lẽ vẫn sẽ chiếm 2 hay 3 ghế dễ dàng thôi. Đồng thời, chức vụ thị trưởng sẽ không do toàn thành phố bầu ra như trước đây. Thị trưởng sẽ do hội đồng thành phố chọn ra mỗi năm, có thể xoay vòng theo thâm niên nhiệm kỳ. Như vậy trong trường hợp Bảo Nguyễn không tranh cử các chức vụ khác hay thất bại ứng cử vào tháng 6 này, ông cũng phải chọn một khu vực để ứng cử nếu muốn quay lại thành phố Garden Grove. Hội đồng thành phố mới, sẽ bầu thị trưởng mới kể cả nếu có là Bảo Nguyễn lúc đó. Bảo Nguyễn không có đồng minh chính trị trong hội đồng thành phố, nên dù sẽ là chức vụ do các nghị viên thay nhau, thì nghị viên Chris Phan hay nghị viên Phát Bùi vẫn có nhiều cơ hội là thị trưởng mới sau 2016 (chú thích: Nghị viên Chris Phan sẽ mãn nhiệm và phải tái tranh cử theo phương thức bầu cử khu vực mới năm nay trong khi nghị viên Phát Bùi vẫn tiếp tục nhiệm kỳ đến 2018).
Thị Trưởng và Hội Đồng Thành Phố Westminster - Không bị thay đổi như Garden Grove, nhưng vấn đề là cử tri gốc Việt có đủ sức lấy hết đa số 3/5 về tay các dân cử gốc Việt hay không? Sức mạnh cử tri gốc Việt đủ ảnh hưởng các nghị viên thành phố này dù da trắng hay cộng đồng sắc dân khác, phải luôn lắng nghe và ủng hộ cộng đồng người Việt. Thị trưởng Trí Tạ nếu không chọn ghế dân cử nào khác hơn để tranh cử, thì ông sẽ vẫn dễ dàng tái đắc cử. Sẽ có 2 hay nhiều hơn các ứng cử viên gốc Việt lần nữa tranh cử tham gia hội đồng thành phố này, nhưng số đông ứng cử viên gốc Việt tranh nhau, chính là lý do đã khiến phe ta đã không đủ 3 người vào ngồi ở đây.
Tạm kết, sẽ có nhiều cuộc bầu cử khác đáng chú ý, nhưng tại quận Cam thì những cuộc bầu cử nêu trên là đáng chú ý nhất cho các nhà lãnh đạo chính trị của hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ, cho cử tri quận Cam, cũng như cho cử tri gốc Việt. Chuyện dài mùa bầu cử hứa hẹn nhiều chuyện sôi động, nóng bỏng để chúng ta bàn tán thêm, và người viết sẽ lạm bàn tiếp trong thời gian tới đây.
Hồ Văn Xuân Nhi